زمینه: ناخالصی های موجود در مواد مخدر می تواند باعث بروز یا تشدید علائم و نشانه های مسمومیت های حاد و مزمن ناشی از این مواد گردد. سرب به عنوان یکی از ناخالصی های یافت شده در تریاک می تواند سبب ایجاد مسمومیت های حاد و مزمن در مصرف کنندگان تریاک گردد. از این رو شناسایی و تعیین مقدار این فلز سمی در نمونه های تریاک از نظر سم شناسی بالینی و قانونی دارای اهمیت است. هدف از این مطالعه استفاده از روش طیف سنجی جذب اتمی شعله ای جهت تعیین مقدار سرب در تریاک می باشد.روشها: در این مطالعه از روش هضم مرطوب با استفاده اسید نیتریک جهت آماده سازی نمونه های تریاک استفاده شد. بعد از رسم منحنی استاندارد، مقدار سرب در نمونه های تریاک توسط دستگاه طیف سنج جذب اتمی شعله ای اندازه گیری شد. سپس دقت در یک روز، دقت در بین چند روز، حداقل میزان قابل اندازه گیری و حداقل میزان قابل شناسایی در این روش مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: در این روش می توان مقدار سرب موجود در تریاک را در محدوده غلظت های 5-40 ppm اندازه گیری نمود. میزان دقت در یک و بین چند روز در این روش به ترتیب 0.8 و 1.2 درصد بود. حداقل میزان اندازه گیری و حداقل میزان قابل شناسایی در این روش به ترتیب 5 ppm و 2 ppm بود.نتیجه گیری: از روش طیف سنجی جذب اتمی شعله ای به عنوان یک روش حساس، دقیق و تکرارپذیر جهت آنالیز کمی سرب در نمونه های تریاک می توان استفاده نمود.

حضور عناصر سمی مثل کادمیم، جیوه و آرسنیک در منابع مصرفی محیطی (مانند آب آشامیدنی) در مقادیر میکروگرم در لیتر اثرات بسیار نا مطلوبی بر روی سلامتی انسان بر جای می گذارد و کنترل مقادیر در چنین غلظت هایی نیازمند تکنیک های اندازه گیری است که حساسیت مورد نظر را تامین کند. تکنیک های اسپکترومتری جذب اتمی به دلیل کارایی بالا، سادگی و هزینه کم گزینه مناسبی برای این امر هستند با این حال حساسیت مورد نظر با روش های معمولی این تکنیک تامین نخواهد شد. از این رو، پژوهشگران تلاش کرده اند که با ساخت ابزارهائی مثل گیراندازنده اتم، تولید کننده بخار سرد، و تولید کننده هیدرید عناصر مختلفی مانند کادمیم، جیوه و آرسنیک را با حساسیت بهتری توسط اسپکترومتر جذب اتمی شعله ای و این ابزارها اندازه گیری می کنند. در پژوهش ارائه شده، با کپی سازی این ابزارها و متصل نمودن آنها به دستگاه معمولی اسپکترومتر جذب اتمی شعله ای این سه عنصر با حساسیت بسیار بهتری اندازه گیری شدند. در ابتدا ابزار گیراندازی اتم با استفاده از لوله کوارتز شکاف دار ساخته شده است و این وسیله برای اندازه گیری 3 عنصر مذکور در محلول های آبی به کار گرفته شده و میزان بهبود حد آشکارسازی با فاکتوری بین 2 تا 3 برای آن ها حاصل شده است. در مرحله بعد، ابزار تولید کننده بخار سرد برای اندازه گیری جیوه مشابه سازی شد. از این وسیله برای اندازه گیری جیوه در نمونه های آبی استفاده شد. حد تشخیص به دست آمده برای جیوه 100 نانوگرم در لیتر با میانگین انحراف استاندارد نسبی 5 درصد بود که نسبت به روش گیراندازی اتم تا 1000 برابر بهبود در حد تشخیص مشاهده گردید. در آخرین مرحله وسیله تولید کننده هیدرید برای اندازه گیری آرسنیک مشابه سازی شد. از آن جا که آرسنیک مانند جیوه توانایی تشکیل بخار اتمی سرد را ندارد، از تکنیک تولید هیدرید برای اندازه گیری آن استفاده شد. وسیله تولید بخار سرد بکار رفته در قسمت قبلی با اندکی تغییرات به ابزار تولید کننده هیدرید تبدیل شد و پس از این تغییر از آن برای اندازه گیری آرسنیک در محلول های آبی استفاده شد. با این روش حد تشخیص 1 میکرو گرم در لیتر برای آرسنیک به دست آمد که نسبت به روش گیراندازی اتم تا 200 برابر بهبود نشان داد. وسایل و ابزار ساخته شده به راحتی بر روی انواع اسپکترومترهای جذب اتمی شعله ای قابل سوار شدن بوده و تکنیک های روتینی برای اندازه گیری این عناصر در نمونه های محیطی فراهم می آورند و می توان مزایایی مثل ساده بودن روش و کم هزینه تر بودن نسبت به سایر روش های مشابه را برای آن ها ذکر کرد. تعداد نمونه های قابل آنالیز در یک ساعت برای 3 تکنیک گیراندازی اتم، تولید بخار سرد و تولید هیدرید به ترتیب 100، 20 و 30 می باشند.

با به کارگیری تکنیک های میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) ، اسپکتروسکوپی جذب اتمی(AAS)، اسپکتروسکوپی نشر اتمی (AES) و فلورسانس اشعه ایکس (XRF) هجده نمونه شیشه تاریخی مربوط به دوره ساسانیان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاکی از کاهش شدید یون های قلیایی به عنوان نتیجه ای از واکنش تعادلی با آب می باشد. ساختار ذرات پراکنده در شیشه مشخص و در مورد منشاء آنها بحث شده است. به عنوان نتیجه ای از به کارگیری خاکستر معدنی گیاهی در تمامی نمونه ها مقدار Na2O  از K2O بیشتر است. براساس میزان SiO2 نمونه ها به دو دسته کمتر و بیشتر از 60% دسته بندی شده اند. در دسته اول لایه لایه شدن و در دسته دوم تشکیل حفره مشاهده شده است. دلایل ممکن برای چنین مشاهداتی تشریح شده است. سرانجام براساس نتایج آنالیز، پیشنهاداتی برای حفاظت و نگهداری این گونه آثار ارائه شده است.

در این پژوهش امکان کاربرد مایع یونی 1- بوتیل- 3- میتل ایمیدازولیم هگزا فلورو فسفات ([C4MIM][PF6]) به عنوان یک حلال سبز (جایگزین حلال های آلی سمی و خطرناک) در پیش تغلیظ و اندازه گیری مقدارهای جزیی سرب در نمونه های آبی زیست محیطی و زیستی به روش میکرواستخراج با یک قطره مایع یونی و اسپکتروسکوپی جذب اتمی الکتروترمال (SDME-ETAAS) بررسی و پارامترهای تجربی مربوط به کارایی روش میکرواستخراج با یک قطره مانند غلظت معرف شلاته کننده، pH، مدت زمان استخراج، حجم مایع یونی، سرعت هم زدن، قدرت یونی، دما و حجم محلول نمونه مطالعه و بهینه شدند. در شرایط بهینه (8 میکرو لیتر حجم میکروقطره، 6 دقیقه زمان استخراج، 900 دور در دقیقه سرعت هم زدن و 2 میلی لیتر حجم محلول نمونه) بازه خطی، حد تشخیص (سه برابر انحراف استاندارد شاهد) و تکرارپذیری (درصد انحراف استاندارد نسبی برای 10 بار اندازه گیری) به ترتیب 1000-20 میکروگرم بر لیتر، 0.64 میکروگرم بر لیتر و %3.8 بودند. همچنین روش برنامه ریزی شده به صورت درصد بازیابی مورد مطالعه قرار گرفت. ارزیابی کاربرد عملی روش پیشنهادی، با تجزیه نمونه های آبی زیست محیطی شامل آب تصفیه شده، آب شهری، آب رودخانه و نمونه های زیستی شامل بزاق دهان و موی انسان به طور موفقیت آمیز صورت گرفت. درصد بازیابی نمونه های آلوده شده در سطح غلظتی 200 و 300 نانوگرم بر لیتر سرب 94.6-103.7 درصد بود. سادگی، ارزانی، سرعت، بازیابی و کارایی استخراج بالا، تکرارپذیری خوب و استفاده نکردن از حلال های آلی سمی از برتری های اصلی روش پیشنهادی می باشد.

فیلترطیف اتمی فاراده، یک فیلتر میان گذر باریک اپتیکی است که کاربردهای زیادی در سامانه های مختلف کوانتومی و لیزری دارد. در این فیلترها با مهندسی پارامترهای سامانه از جمله دمای گاز و همچنین شدت میدان مغناطیسی می توان فیلتر را با پهنای طیفی و میزان عبور مشخص طراحی کرد. در این کار یک فیلترطیف اتمی برای طول موج گذار D1 سزیم (894/6 نانومتر) پیاده­سازی و مشخصه­ یابی شده و تأثیر پارامترهای سامانه در مشخصات فیلتر به صورت تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که حداکثر نور عبوری از فیلتر در دمای 40 درجه سانتی گرادِ سلول و میدان مغناطیسی 390 گوس حاصل می شود که در این شرایط فیلتری به صورت تک قله و با پهنای 0/24 گیگاهرتز ایجاد می­شود‏.

زمینه و هدف تمایل انسان ها به ویژه زنان برای داشتن ظاهری زیبا، استفاده از رنگ موهای شیمیایی را افزایش داده است. فلزات سنگینی مانند سرب، آرسنیک و نیکل در این محصولات به عنوان ماده نگهدارنده و رنگی وجود دارند. هدف از انجام این مطالعه تعیین غلظت این عناصر در رنگ موهای برندهای ایرانی و خارجی و مقایسه بین آنها بود. روش کار این پژوهش، یک مطالعه مقطعی بود که جهت انجام آن، چهار برند ایرانی و چهار برند خارجی از رنگ موهای رایج در آرایشگاه های سطح شهر همدان انتخاب و جمع آوری شدند. پس از مراحل هضم اسیدی، غلظت سه عنصر سرب، آرسنیک و نیکل با استفاده از دستگاه اسپکتروسکوپی جذب اتمی برحسب میکروگرم بر کیلوگرم وزن خشک اندازه گیری شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار SPSS-24 و برای مقایسه برند های ایرانی و خارجی از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس استفاده گردید. یافته ها میانگین غلظت عناصر سرب، آرسنیک و نیکل در چهار نوع رنگ موی ایرانی بر حسب µ g/kg به ترتیب 14/50، 12/01و 8/78 بدست آمد. میانگین غلظت این سه عنصر در چهار نوع رنگ موی خارجی بر حسب µ g/kg به ترتیب 39/5، 91/0 و 92/1 بدست آمد. بین غلظت فلز سرب، نیکل و آرسنیک در رنگ موهای ایرانی در مقایسه با رنگ موهای خارجی اختلاف معناداری مشاهده شد (p<0/05). نتیجه گیری میانگین میزان غلظت‫ های سرب، نیکل و آرسنیک در هر دو نوع برند ایرانی و خارجی، مطابق استانداردهای موجود و در حد مجاز و قابل قبول تعیین شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بود، اگرچه میانگین میزان این عناصر در رنگ موهای ایرانی نسبت به برندهای خارجی بیشتر بود. بنابراین لازم است اقدامات مناسب در جهت تدوین استاندارد ملی و کنترل کیفیت این نوع مواد آرایشی انجام شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.